Apa yang membedakan cara ‘irab isim manqus dan isim maqsur dan bagaimana contoh ‘irabnya?
1. Isim manqus adalah isim mu’rab yang berakhiran huruf Iya Lazimah yang terletak setelah huruf berharakat kasrah. Seperti السَّاعِي / الرَّاعِي / القَاضِي
Ketentuan:
a). Apabila isim manqus beralif lam, maka harakat Iya ketika dalam keadaan rafa’ dan jar tidak nampak dengan alasan berat dan di’irab dengan dhammah dan kasrah muqaddarah. Sedangkan dalam keadaan Nashab tetap nampak dan di’irab dengan harkat dzahirah
Baca: Perbedaan Muqaddarah dan Dzahirah
Contoh:
جَاءَ القَاضِي
جَاءَ : فعل ماض مبني على الفتح
القَاضِي : فاعل مرفوع وعلامة رفعة ضمة مقدرة على الياء للثقل
_____
رأيتُ القاضِيَ
رأيتُ : فعل وفاعل
القاضِيَ : مفعول به منصوب وعلامة نصبه فتحة ظاهرة في آخره
________
مررتُ بِالقَاضِي
مررتُ : فعل وفاعل
الباء : حرف جر
القَاضِي : اسم مجرور بالباء وعلامة جره كسرة مقدرة على الياء
b). Apabila isim manqus tidak beralif lam (Nakirah bertanwin), maka huruf Iya ketika dalam keadaan rafa’ dan jar harus dibuang dan di’irab dengan dhammah dan kasrah muqadarrah. Sedangkan dalam keadaan Nashab tetap di’irab dengan harkat dzahirah
Contoh:
جَاءَ قَاضٍ
جَاءَ : فعل ماض مبني على الفتح
قَاضٍ : فاعل مرفوع وعلامة رفعة ضمة مقدرة على الياء المخدوف للتخفيف، والتنوين عوض عن الياء
_______
رأيْتُ قَاضِيًا
رأيْتُ : فعل وفاعل
قَاضِيًا : مفعول به منصوب وعلامة نصبه فتحة ظاهرة في آخره
_________
مررتُ بِقَاضٍ
مررتُ : فعل وفاعل
الباء : حرف جر
قَاضٍ : اسم مجرور بالباء وعلامة جره كسرة مقدرة على الياء المخدوف للتخفيف، والتنوين عوض عن الياء
2. Isim maqsur adalah isim mu’rab yang berakhiran huruf Alif Lazimah yang terletak setelah huruf berharakat fathah. Seperti, فَتَى ، ملهى، عصى dll
Ketentuan:
Tanda ‘irab isim maqsur dalam keadaan rafa’, dengan dhammah muqaddarah, nashab dengan fathah muqaddarah dan jar dengan kasrah muqaddarah.
Contoh:
جَاءَ الفَتَى
فعل ماض مبني على الفتح
الفَتَى : فاعل مرفوع وعلامة رفعة ضمة مقدرة على الألف للتعذر
_____
رأيتُ الفَتَى
رأيتُ : فعل وفاعل
الفَتَى : مفعول به منصوب وعلامة نصبه فتحة مقدرة على الألف للتعذر
______
مررتُ بالفتى
مررتُ : فعل وفاعل
الباء : حرف جر
الفَتَى : اسم مجرور بالباء وعلامة جره كسرة مقدرة للتعذر